Μικροοικονομική Θεωρία
Στόχος του μαθήματος
Μικροοικονομική Θεωρία είναι το μάθημα που στοχεύει στη διεξοδική παρουσίαση των εννοιών και τεχνικών που έχουν αναπτυχθεί για την ανάλυση της συμπεριφοράς των δύο βασικών οικονομικών μονάδων, του καταναλωτή (νοικοκυριού) και του παραγωγού (επιχείρησης) και τη διαμόρφωση των τιμών των προϊόντων σε ένα οικονομικό σύστημα που κυριαρχείται από την αγορά.
Επιγραμματικά στόχος του μαθήματος είναι:
- η παρουσίαση των βασικών υποδειγμάτων αγοράς καθώς και του σχηματισμού τιμών.
- να κάνει κατανοητά στους φοιτητές τον τρόπο λειτουργίας των μικροοικονομικών αγορών και των συντελεστών τους όπως ο καταναλωτής και η επιχείρηση.
- η παρουσίαση όλων των εργαλείων και των αρχών που είναι απαραίτητες για την κατανόηση και την ανάλυση μικροοικονομικών προβλημάτων.
- η ανάλυση της οικονομικής συμπεριφοράς των καταναλωτών και των παραγωγικών μονάδων στα πλαίσια της νεοκλασικής θεωρίας.
- η εξέταση θεμάτων που έχουν σχέση με τη μικροοικονομική ανάλυση, όπως η θεωρία του σχηματισμού των τιμών στις διάφορες μορφές αγοράς.
- να δώσει στους φοιτητές ένα ισχυρό θεωρητικό υπόβαθρο για την ανάλυση της οικονομικής συμπεριφοράς καταναλωτών και παραγωγών στις σύγχρονες οικονομίες.
- να εισάγει τους φοιτητές στη θεωρία παιγνίων και στη στρατηγική συμπεριφορά των επιχειρήσεων.
- η εξέταση των τρόπων κρατικής παρέμβασης για την διόρθωση της λειτουργίας των αγορών όταν οι συνθήκες αποτελεσματικότητας παραβιάζονται από την ύπαρξη εξωτερικών επιδράσεων ή δημόσιων αγαθών.
- η ανάλυση της αριστοποιητικής συμπεριφοράς καταναλωτών και παραγωγών και πως αυτοί κατανέμουν τους περιορισμένους πόρους που έχουν στη διάθεση τους (εισροές και εισόδημα) μεταξύ των αγαθών και υπηρεσιών που παράγει και καταναλώνει μία οικονομία.
- η ανάλυση του τρόπου με τον οποίο οι καταναλωτές λειτουργούν αριστοποιητικά στα πλαίσια των αγορών, μεγιστοποιώντας τη συνολική ωφέλεια που αποκομίζουν από την κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών με διαφορετικά χαρακτηριστικά και δεδομένο το χρηματικό τους εισόδημα. Έμφαση δίνεται στο πως επηρεάζονται οι βέλτιστες καταναλωτικές αποφάσεις και πως αντιδρούν οι καταναλωτές σε εξωγενείς μεταβολές στις σχετικές τιμές των αγαθών και στο διαθέσιμο εισόδημα τους.
- η ανάλυση της παραγωγής τόσο για τη βραχυχρόνια όσο και για τη μακροχρόνια περίοδο (short- and long-run analysis), αναλύοντας τις συνθήκες του κόστους παραγωγής των αγαθών και υπηρεσιών.
- η εξέταση του τρόπου δράσης των οικονομικών παραγόντων (παραγωγών και καταναλωτών) υπό καθεστώς ρίσκου και αβεβαιότητας (risk and uncertainty).
- η μελέτη της διαδικασία λήψεως βέλτιστων αποφάσεων σε περιπτώσεις όπου οι οικονομικοί παράγοντες δεν έχουν πλήρη γνώση των αμοιβών ή των αποδόσεων που αντιστοιχούν σε διάφορες επιλογές.
Στον πυρήνα της μικροοικονομικής θεωρίας βρίσκεται το υπόδειγμα του τέλειου ανταγωνισμού (perfect competition), όχι ως υπαρκτή επιλογή των οικονομικών μονάδων, αλλά ως θεωρητική κατασκευή που χρησιμοποιείται ως σημείο αναφοράς και σύγκρισης με αυτό που πραγματικά συμβαίνει στις πολύπλοκες σύγχρονες αγορές.
Χρησιμοποιώντας το υπόδειγμα του τέλειου ανταγωνισμού η Μικροοικονομική Θεωρία εξετάζει:
- τους παράγοντες που προσδιορίζουν τις ατομικές επιλογές καταναλωτών και παραγωγών καθώς και τους μηχανισμούς της αγοράς, οι οποίοι προσδιορίζουν τις σχετικές τιμές των αγαθών και υπηρεσιών και την κατανομή των περιορισμένων πόρων της οικονομίας.
- τον τρόπο λειτουργίας, τη δομή καθώς και την αποτελεσματικότητα των αγορών στις σύγχρονες οικονομίες, αναλύοντας τις θεωρητικές συνθήκες για την μεγιστοποίηση της κοινωνικής ευημερίας.
- τους βασικούς λόγους αποτυχίας των αγορών να προσεγγίσουν την αποτελεσματική ισορροπία δικαιολογώντας την κρατική παρέμβαση μέσω μιας θεωρητικά συνεπούς κοινωνικής επιλογής.
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής θα είναι σε θέση να:
- κατανοεί τον τρόπο με τον οποίο δρα ένας καταναλωτής σε μία σύγχρονη οικονομία (προσδιορισμός βέλτιστης κατανομής των πόρων του καταναλωτή μεταξύ των διαφόρων οικονομικών αναγκών).
- κατανοεί βασικές αρχές της οικονομικής επιστήμης όπως είναι λ.χ. η βασική οικονομική αρχή, οικονομικών νόμων όπως είναι λ.χ. ο νόμος της σπανιότητας και εννοιών που προκύπτουν από αυτήν όπως είναι το πρόβλημα της επιλογής ανάμεσα σε διάφορες εναλλακτικές διαδικασίες.
- κατανοεί τον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας, μέσα από το πλαίσιο των διαφόρων οικονομικών συστημάτων.
- γνωρίζει τον τρόπο με τον οποίο οι παραγωγοί συνδυάζουν τους περιορισμένους παραγωγικούς συντελεστές που διαθέτουν, ώστε να παράγουν τους πλέον κερδοφόρους συνδυασμούς αγαθών και υπηρεσιών με δεδομένη την παραγωγική τεχνολογία.
- γνωρίζουν σε βάθος τις αρχές, τη μεθοδολογία και τα εργαλεία της οικονομικής επιστήμης, τα οποία χρησιμοποιούνται για την μελέτη του τρόπου δράσης και λήψης αποφάσεων των δύο βασικών οικονομικών μονάδων στις σύγχρονες οικονομίες, καταναλωτών και επιχειρήσεων.
- μελετούν τις αγορές της οικονομίας ως ένα κλειστό σύστημα, εξετάζοντας τον ταυτόχρονο προσδιορισμό της ισορροπίας σε όλες τις αγορές αγαθών και υπηρεσιών.
Συνοπτική περιγραφή των περιεχομένων του μαθήματος
Το μάθημα Μικροοικονομική Θεωρία ασχολείται με τα εξής αντικείμενα:
- Ζήτηση και προσφορά αγαθών
- καμπύλη ζήτησης και προσφοράς
- τύποι καμπυλών προσφοράς
- ελαστικότητα ζήτησης και προσφοράς
- ελαστικότητα ζήτησης και ολικό έσοδο
- ελαστικότητα ζήτησης ενός αγαθού ως προς το εισόδημα, ως προς την ίδια τιμή και ως προς την τιμή ενός άλλου αγαθού (σταυροειδής ελαστικότητα)
- σχέση μεταξύ ελαστικότητας και καταναλωτικής δαπάνης επί ενός αγαθού
- Ισορροπία αγοράς
- αποτελέσματα μετατοπίσεων καμπυλών προσφοράς και ζήτησης
- ανώτατες και κατώτατες τιμές
- αποτελέσματα επιβολής φόρου ανά μονάδα προϊόντος
- Καμπύλες αδιαφορίας και εισοδηματικός περιορισμός
- Καμπύλες εισοδήματος – κατανάλωσης
- Αποτελέσματα υποκατάστασης και εισοδήματος
- Θεωρία καταναλωτή
- πλεόνασμα καταναλωτή
- εισοδηματικός περιορισμός
- μεγιστοποίηση χρησιμότητας και ελαχιστοποίηση δαπάνης καταναλωτή
- Θεωρία παραγωγής
- βραχυχρόνια και μακροχρόνια περίοδος
- συνάρτηση παραγωγής
- νόμος φθίνουσας απόδοσης και φάσεις παραγωγής
- αποδόσεις κλίμακας
- συναρτήσεις ζήτησης παραγωγικών συντελεστών και συνάρτηση προσφοράς προϊόντος
- ελαστικότητες προϊόντος και ελαστικότητα κλίμακας,
- καμπύλες ίσου προϊόντος
- ελαστικότητα υποκατάστασης
- κόστος παραγωγής
- καμπύλες κόστους σε μακροχρόνια και βραχυχρόνια περίοδο
- Μεγιστοποίηση προϊόντος, ελαχιστοποίηση κόστους και μεγιστοποίηση κέρδους
- Προσφορά προϊόντος υπό συνθήκες τέλειου ανταγωνισμού
- επιλογή τής προσφερόμενης ποσότητας από μια επιχείρηση λήπτη τιμών
- μακροχρόνια και βραχυχρόνια καμπύλη προσφοράς
- κέρδη και πλεόνασμα παραγωγού
- προσφορά προϊόντος από έναν τέλεια ανταγωνιστικό κλάδο