Δημόσια Οικονομική

Στόχος του μαθήματος

Σκοπός του μαθήματος Δημόσια Οικονομική είναι γίνει κατανοητός ο ρόλος του κράτους σε μια σύγχρονη οικονομία αγοράς παρουσιάζοντας τα κύρια δημοσιονομικά μέσα δράσης του, με έμφαση στα δημόσια έσοδα, τη φορολογία, την οικονομική αποτελεσματικότητα και την επίπτωση των φόρων στην κοινωνική δικαιοσύνη.

Στο μάθημα εξετάζονται οι θεωρητικές ερμηνείες για την ύπαρξη του δημόσιου τομέα και παρουσιάζεται η οικονομική θεωρία που περιγράφει ποιος ο ρόλος του κράτους και τα αποτελέσματα της ανάμειξης του στην οικονομική δραστηριότητα, οι διαφορετικές απόψεις που έχουν διατυπωθεί για τα μέσα που έχει στη διάθεση του και τις πολιτικές που ακολουθεί.

Επιγραμματικά, στο μάθημα της Δημόσιας Οικονομικής αναλύεται:

• η κατανομή των πόρων όταν ο μηχανισμός των τιμών αποτυγχάνει να παράγει την άριστη κατανομή των πόρων.
• η άριστη παραγωγή αγαθών που προκαλούν εξωτερικές κοινωνικές επιδράσεις.
• ο χαρακτήρας των δημόσιων αγαθών.
• οι επιδράσεις των δημοσιονομικών μέσων στις αποφάσεις των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, και στην κοινωνική ευημερία.
• οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να εξαχθεί η ζήτηση των καταναλωτών για δημόσια αγαθά.
• η αποτελεσματικότητα των αγορών
• πως οι εξωτερικότητες επηρεάζουν την ευημερία
• το φορολογικό σύστημα και τις επιδράσεις των φόρων πάνω στην ευημερία

Πιο συγκεκριμένα, στην αρχή συζητείται το μέγεθος του δημόσιου τομέα, οι τρόποι μέτρησής του, η διαχρονική του πορεία και οι ποιοτικές μεταβολές που αυτό υφίσταται. Ακολουθεί μια σύντομη αναδρομή στο ρόλο του κράτους ξεκινώντας από την πλουραλιστική θεωρία, την κλασική οικονομική σχολή και το οικονομικά ουδέτερο κράτος.

Στη συνέχεια τίθεται το «οικονομικό πρόβλημα» και περιγράφονται οι βασικές επιδιώξεις των σύγχρονων κοινωνιών με βάση τη νεοκλασική οικονομική θεωρία. Εξετάζεται η δυνατότητα του μηχανισμού της «ελεύθερης αγοράς» να οδηγήσει στην επίτευξη αυτών των επιδιώξεων. Παρουσιάζονται αναλυτικά οι γνωστές ως αποτυχίες της αγοράς και οι λόγοι που οδηγούν σε αυτές όπως είναι τα δημόσια αγαθά, οι εξωτερικές επιδράσεις, οι ελλιπείς αγορές, τα προβλήματα πληροφόρησης, ο ατελής ανταγωνισμός, η αδυναμία σταθεροποίησης της οικονομίας, η αδυναμία επίτευξης οικονομικής ανάπτυξης, κα.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής θα είναι σε θέση να:

• εξηγεί το ρόλο του κράτους στην οικονομία της αγοράς.
• εξηγεί τις επιδράσεις των παρεμβάσεων του κράτους στην κοινωνική ευημερία και στην κοινωνική δικαιοσύνη.
• αναλύει την επίδραση της οικονομικής πολιτικής πάνω στην κοινωνική ευημερία.
• ερμηνεύει τις δημόσιες επιλογές.
• εφαρμόζει οικονομικές αρχές, για την οικονομική αξιολόγηση μιας σειράς οικονομικών πολιτικών του κράτους.
• κατανοεί τον ορθολογικό τρόπο λειτουργίας και χρηματοδότησης των δημοσίων επιχειρήσεων.
• κατανοεί τη σημασία της φορολογίας ως εργαλείο αναδιανομής εισοδήματος, τις μορφές και τα είδη των διάφορων φορολογικών συστημάτων και τον τρόπο με τον οποίο η φορολογική πολιτική καθίσταται θεμέλιο της ανάπτυξης καθώς και φορολογικής δικαιοσύνης και αποτελεσματικότητας.
• κατανοεί με ποιες προϋποθέσεις πρέπει το Κράτος να προβαίνει σε Δημόσιο δανεισμό και πώς να κατανέμουν το εσωτερικό και δημόσιο χρέος.
• κατανοεί βασικές μεθοδολογικές αρχές και να εφαρμόζει μεθοδολογικές τεχνικές ανάλυσης των εννοιών του κοινωνικού οφέλους και του κοινωνικού κόστους
• συνθέτει μέσω σύγχρονων κοινωνικό-οικονομικών θεωρητικών αναλύσεων νέες μεθόδους για την κατάρτιση του Τακτικού Προϋπολογισμού και του Κοινωνικού Προϋπολογισμού.
• προτείνει μεθοδολογικές τεχνικές συγκράτησης του πρωτογενούς ελλείμματος και κατανομής του πρωτογενούς πλεονάσματος.
• προτείνει και να σχεδιάζει μέτρα αναδιανεμητικής οικονομικής δικαιοσύνης και κοινωνικής πολιτικής που δημιουργούν δημόσιες και κοινωνικές δαπάνες, εξασφαλίζοντας τη σταθεροποίηση της οικονομίας στη διαδικασία της οικονομικής μεγέθυνσης και ανάπτυξης

Συνοπτική περιγραφή των περιεχομένων του μαθήματος

Το μάθημα Δημόσια Οικονομική ασχολείται με τα εξής αντικείμενα:

• Δημόσιος τομέας και κατανομή των πόρων.
• Μακροοικονομικές επιπτώσεις των δημοσιονομικών μέσων
• Πλεόνασμα Καταναλωτή και Πλεόνασμα Παραγωγού
• Αποτελεσματικότητα Αγοράς
• Πεδία Δράσης του Σύγχρονου Κράτους και Επιχείρηση
• Δημόσια Αγαθά και Κοινόκτητοι Πόροι
• Δημοσιονομική Πολιτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση Ενότητα
• Οικονομικά της Πολιτικής (Θεωρία Δημόσιας Επιλογής)
• Επιπτώσεις της φορολογίας στην προσφορά εργασίας
• Επιπτώσεις της φορολογίας στην οικονομική ευημερία των φορολογουμένων και της κοινωνίας
• Επιπτώσεις της φορολογίας στην πολιτική απασχόλησης
• Επιπτώσεις της φορολογίας στο Εθνικό Εισόδημα
• Η αυτόματη σταθεροποιητική επίδραση των δημοσιονομικών μέσων
• Φόρος εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων
• Δημοσιονομική απορρόφηση και αυτόματος σταθεροποιητής.
• Το φορολογικό σύστημα στην Ελληνική οικονομία.
• Δημόσιο έλλειμμα και δημόσιο χρέος.
• Ο ρόλος των δημοσίων φορέων στα μικτά οικονομικά συστήματα.
• Μορφές και μέσα παρέμβασης των δημοσίων φορέων.
• Ο πολιτικός μηχανισμός λήψης αποφάσεων.
• Δημόσια παροχή και ρύθμιση των μη ιδιωτικών αγαθών.
• Δημόσια παραγωγή και επιχειρηματική δραστηριότητα.
• Αξιολόγηση και επιλογή  των δημόσιων δαπανών: η τεχνική της ανάλυσης κόστους – οφέλους.
• Διαχρονική εξέλιξη των δημοσίων δαπανών.
• Επιδράσεις των δημοσιονομικών μέσων στις αποφάσεις των ιδιωτικών φορέων και στην οικονομία.
• Επιδράσεις  των δημοσιονομικών μέσων στη διανομή του εισοδήματος και στη φτώχεια.
• Κοινωνική προστασία και κοινωνική ασφάλιση.
• Χαρακτηριστικά των δημόσιων αγαθών, είδη δημόσιων αγαθών, ο άριστος εφοδιασμός της κοινωνίας με δημόσια αγαθά.
• Η χρηματοδότηση των δημοσίων δαπανών.
• Θεωρία φορολογίας: είδη φόρων, στόχοι φορολογικής πολιτικής, αποτελέσματα έμμεσων φόρων τις τιμές
• Οι οικονομικές λειτουργίες του Κράτους.
• Δαπάνες – επενδύσεις και δημόσια κατανάλωση.
• Λειτουργία του σύγχρονου Κράτους στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον.
• Ανεπάρκειες της αγοράς και ανάλυση του θεμελιώδη αιτιολογικού παράγοντα ανάπτυξης της κρατικής δραστηριότητας
• Ανάλυση των δημοσίων αγαθών και τρόπος επίτευξης της άριστης παραγωγής τους
• Δημόσια επιλογή, μηχανισμοί κατανομής των πόρων και οικονομική αναδιανεμητική δικαιοσύνη
• Συνάρτηση κοινωνικής ευημερίας, κοινωνική καμπύλη αδιαφορίας και διανομή εισοδήματος
• Ανισότητες στην αναδιανομή και τρέχουσες μεταβιβαστικές πληρωμές,
• Φορολογικά συστήματα, οικονομική αποτελεσματικότητα της φορολογίας και επιπτώσεις της φορολογικής πολιτικής στις ανταγωνιστικές αγορές και στην προσφορά εργασίας.
• Προϋπολογισμός – κοινωνικός προϋπολογισμός του κράτους, και ισορροπίες των δημοσίων εσόδων και δαπανών,
• Οικονομικά του συστήματος κοινωνικής προστασίας πρόνοια, υγεία, κοινωνική ασφάλιση
• Ανάλυση των βασικών δημοσιονομικών δεδομένων ως θεμελιωδών δεδομένων ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας
• Τρόποι χρηματοδότησης των δημοσίων οργανισμών
• Δημόσιο χρέος – Δανεισμός σε εγχώριο και ξένο νόμισμα.
• Δημοσιονομικές πολιτικές και ο ρόλος του δημόσιου τομέα στη καταπολέμηση του οικονομικού κύκλου.
• Σύγχρονες απόψεις περί κρατικής πολιτικής: Κρατικοποιήσεις, αποκρατικοποιήσεις, ιδιωτικοποιήσεις.
• Δηµόσια αγαθά και ιδιωτικά αγαθά που παρέχονται από το Δηµόσιο.
• Εκπαίδευση, Υγεία, Κοινωνική Ασφάλιση.
• Πολιτικές κατά της φτώχειας.
• Δηµοσιονοµική πολιτική στην ΕΕ.
• Θεωρία Γενικής Ισορροπίας υπό Συνθήκες Τέλειου Ανταγωνισμού.
• Οικονομική της Ευημερίας.
• Κρατική Παρέμβαση.
• Λόγοι κρατικού οικονομικού παρεμβατισμού.
• Μακροοικονομικές επιδράσεις των δημοσιονομικών μέσων
• Επιδράσεις των δημοσίων δαπανών και των φόρων στην παραγωγή, την απασχόληση και τον πληθωρισμό.
• Φόροι και παραοικονομία
• Δημόσια ελλείμματα και δημόσιο χρέος, μέθοδοι χρηματοδότησης, ιδιωτικοποιήσεις και μετοχοποιήσεις
• Ο ρόλος του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
• Ο ρόλος του κράτους σε ανταγωνιστικές αγορές.
• Φορολογία και οικονομική αποτελεσματικότητα.
• Φορολογία και κοινωνική δικαιοσύνη.
• Δημοσιονομική πολιτική για σταθεροποίηση και οικονομική ανάπτυξη.
• Η αποτελεσματικότητα κατά Pareto στα συστήματα αγοράς.
• Αποτυχίες του συστήματος της αγοράς και ο ρόλος του κράτους.
• Θεωρίες πολιτικής δημοσίων δαπανών.
• Φορολογία προσωπικού εισοδήματος και συμπεριφορά
• Χρηματοδότηση μέσω ελλείμματος.